Zamek Książ, zwany „Perłą Dolnego Śląska”, to trzeci co do wielkości w Polsce zamek, wzniesiony na skalnym urwistym cyplu nad doliną rzeki Pełcznicy. Jego początki sięgają końca XIII wieku, a dziś obiekt mieści 400 sal na powierzchni około 11 000 m² i przyciąga rocznie ponad 300 000 turystów.
Historyczne fundamenty
Pierwsza wzmianka o zamku pochodzi z 1293 r., kiedy Bolko I Surowy uczynił Książ swoją rezydencją. Do czasów panowania Piastów Śląskich obiekt był rozbudowywany i umacniany. W kolejnych stuleciach przechodził w ręce Czechów, rycerstwa oraz Hohenlohe — każdy właściciel dodawał nowe skrzydło lub stylowe detale, czyniąc z Książa mikrokosmos różnych epok.
Architektura – gotyk, barok i rokoko
Zamek Książ łączy elementy gotyckie, barokowe i rokokowe. W prawej, różowej części fasady zachowały się barokowe i klasycystyczne motywy, zaś w starszym, kamiennym skrzydle – ciemny granit i masywne wieże gotyckie. Wnętrza zdobią:
-
Sala Maksymiliana z bogatą sztukaterią,
-
Sala Concertowa w stylu rokoko,
-
Chiński Salon z orientalnymi dekoracjami.
Tajemnice Projektu „Riese”
W latach 1943–1945 hitlerowska organizacja Todt wykorzystywała podziemia zamku do budowy tajnych korytarzy – części ogromnego kompleksu „Riese”. Do dziś nikt nie odsłonił wszystkich tuneli, a liczne galerie i sztolnie kryją mroczne ślady przymusowej pracy więźniów.
Ogrody i Książański Park Krajobrazowy
Zamek otacza rozległy park w stylu angielskim, będący częścią Książańskiego Parku Krajobrazowego. W ogrodach spotkamy barokowe fontanny, rzeźby oraz liczne alejki roślin ozdobnych. W obrębie parku wytyczono szlaki tematyczne i arboretum, gdzie rosną pomnikowe drzewa i egzotyczne gatunki.
Wydarzenia i festiwale
Co roku zamek jest areną:
-
Festiwalu Kwiatów i Sztuki (czerwiec–wrzesień),
-
plenerowych koncertów w Sali Maksymiliana,
-
„Nocy Zamkowych” z pokazami multimedialnymi.
To wyjątkowa okazja, by zobaczyć wnętrza w świetle świec i usłyszeć barokowe koncerty w historycznej scenerii.
Zwiedzanie – trasy i atrakcje
Dostępne są dwie trasy:
-
Trasa Zamkowa (ok. 60 min) — komnaty, kaplica, górne tarasy.
-
Trasa Podziemna (ok. 90 min) — korytarze „Riese”, podziemne jezioro, sztolnie wojenne.
Dla osób z ograniczoną mobilnością przygotowano częściowo przystosowane ścieżki oraz winda z poziomu kasy.
Ochrona i wyzwania konserwatorskie
Wilgotność, osiadanie fundamentów i duże natężenie turystów wymagają stałego monitoringu. Prowadzone są prace zabezpieczające mury, renowacje dachów i fachowe czyszczenie wnętrz, a także modernizacja instalacji wentylacyjnej oraz oświetlenia, by zachować autentyzm obiektu.
Podsumowanie
Zamek Książ to nie tylko imponujący zabytek, ale i legenda Dolnego Śląska – miejsce, w którym splatają się historia Piastów, barokowe wnętrza, tajemnice nazistowskich projektów i malownicze ogrody. Każda wizyta to odkrywanie kolejnych warstw architektury, a także spotkanie z duchem przeszłości, który do dziś czai się w kamiennych korytarzach i salach pełnych artystycznych zdobień.
